Badania mikrobiologiczne wody
W Polsce, jakość wody pitnej regulowana jest poprzez Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Rozporządzenie określa jakie wymagania jakościowe powinna spełniać woda pod względem:
- mikrobiologicznym
- fizycznym
- chemicznym
- organoleptycznym
- radiologicznym
Regulacja prawna jakości wody pitnej
Jakość wody pitnej regulowana na terenie Unii Europejskiej:
- Dyrektywa 98/83/WE z dnia 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (z późniejszymi zmianami). Według dyrektywy Komisja Europejska co 5 lat prowadzi weryfikację wskaźników mikrobiologicznych i fizyko-chemicznych, stosowanych analiz oraz zasad przeprowadzania monitoringu wody
- Dyrektywa Komisji (UE) 2015/1787 z dnia 6 października 2015 r. zmieniająca załączniki II oraz III o dyrektywy Rady 98/83/WE w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, zostały zobligowane do przeprowadzenia oceny ryzyka dla ustanowionych programów monitorowania.
16 grudnia 2020 r. Parlament Europejski przyjął nową dyrektywę określoną numerem 2020/2184, w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U.UE.L.2020.435.1). Zawarte w niej rozwiązania w znacznym stopniu zmieniają dotychczasowe zasady zapewnienia odpowiedniej jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, jednakże postanowienia tej dyrektywy nie zostały jeszcze wdrożone przez Polskę.
Wymagania mikrobiologiczne i chemiczne dla wody przeznaczonej do spożycia zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi dla:
- wody dostarczanej z urządzeń wodociągowych
- wody udostępnianej w środkach transportu lądowego, powietrznego lub wodnego
- wody dostarczanej z cystern
- wody wprowadzanej do opakowań jednostkowych, rozprowadzanej w opakowaniach w sytuacjach nadzwyczajnych (powodzie, awarie sieci itp.)
- wody wykorzystywanej z zakładach produkcyjnych
- wody wykorzystywanej w budynkach użyteczności publicznej i budynkach zamieszkania zbiorowego
Laboratorium oferuje badania wody do spożycia pod kątem następujących kierunków:
- Liczba bakterii grupy coli
Jest to grupa bakterii nieprzetrwalnikujących, obejmująca gatunki należące do rodzajów: Escherichia, Citrobacter, Enterobacter, Klebsiella (przynależących do rodziny Enterobacteriaceae). Przyjmuje się je za wskaźnik zanieczyszczenia wód pod względem sanitarnym. Same bakterie grupy coli w większości nie są szkodliwe dla człowieka. Ich obecność może jednak świadczyć o obecności innych bakterii, w tym chorobotwórczych, gdyż występują w jelicie grubym ludzi i zwierząt stałocieplnych i z odchodami trafiają do środowiska. Jednakże występują również powszechnie w środowisku naturalnym, w tym w wodach naturalnych bogatych w substancje odżywcze, w glebie i w rozkładających się resztkach roślinnych. Dlatego bakterie grupy coli wykrywane w wodzie mogą być zarówno pochodzenia kałowego, jak i środowiskowego. Aby wykluczyć lub potwierdzić kałowe zanieczyszczenie wody po wykryciu w niej bakterii z grupy coli, należy wodę zbadać dodatkowo w kierunku obecności Escherichia coli i enterokoków kałowych.
Tak czy inaczej wody, w której zostaną stwierdzone bakterie z grupy coli nie powinno się pić bez przegotowania i należy podjąć odpowiednie działania naprawcze w celu wyeliminowania tych bakterii, gdyż w obrębie bakterii z grupy coli występują zarówno bakterie symbiotyczne, jak i patogeny oportunistyczne (tj. wywołujące zakażenia jedynie u osób o obniżonej odporności).
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. generalnie woda przeznaczona do spożycia nie powinna zawierać bakterii z grupy coli w 100 ml, jednakże dopuszcza się występowanie pojedynczych kolonii bakterii z grupy coli ( <10 jtk (NPL)) w 100 ml wody, ale obowiązkowo w przypadku wykrycia bakterii z grupy coli w ilości <10 jtk (NPL)/ 100 ml trzeba wykonać badanie wody w kierunku Escherichia coli i enterokoków kałowych.
- Liczba Escherichia coli
Należy do bakterii z grupy coli. Naturalnie występuje w jelicie grubym ludzi i zwierząt stałocieplnych, a w związku z tym również w ściekach surowych i oczyszczonych, w nawozach naturalnych stałych i płynnych, w glebach nawożonych tymi nawozami lub osadami ściekowymi, w glebach i wodach naturalnych zanieczyszczonych ściekami.
Ze względu na brak zdolności tworzenia przetrwalników, przyjmuje się, że wykrycie obecności Escherichia coli w wodzie świadczy o świeżym zanieczyszczeniu wody odchodami ludzi (tzn. skażenie wody nastąpiło w krótkim okresie poprzedzającym wykrycie Escherichia coli). Escherichia coli jest uznawana za najbardziej specyficzny wskaźnik zanieczyszczenia kałowego wody. Stwierdzenie jej obecności w wodzie powinno skłonić właściciela wodociągu lub studni do refleksji, że w wodzie mogą znajdować się również bakterie chorobotwórcze pochodzenia jelitowego takie jak Salmonella czy Shigella.
W obrębie gatunku Escherichia coli obok bakterii pełniących pożyteczną rolę dla nas, jako ich gospodarzy, tzn. biorących udział w rozkładzie substancji pokarmowych i syntetyzujących witaminy z grupy B i K, występują również szczepy patogenne dla człowieka, które mogą powodować zatrucia pokarmowe z towarzyszącą im biegunką ze znaczną ilością śluzu, a niekiedy również ze smugami krwi, bólem brzucha, nudnościami, wymiotami, bólami głowy, gorączką, a w przypadku zakażenia szczepem enterokrwotocznym może dojść do poważnego uszkodzenia nerek.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia woda przeznaczona do spożycia nie może zawierać bakterii Escherichia coli (w 100 ml).
- Enterokoki kałowe
Nazwą tą określa się zwykle te paciorkowce, które naturalnie występują w jelicie grubym ludzi i zwierząt (np. Enterococcus faecalis, E. faecium, E. durans, E. hirae) i z odchodami trafiają do środowiska. Przyjmuje się, że obecność enterokoków kałowych (zwłaszcza Enterococcus faecium) w wodzie świadczy o świeżym zanieczyszczeniu wody odchodami zwierząt, a obecność Enterococcus faecalis o świeżym zanieczyszczeniu wody odchodami ludzi, pomimo że cechują się dłuższą przeżywalnością w wodzie i większą opornością na działanie warunków środowiska niż bakterie z grupy coli. Ich obecność w wodzie wskazuje prawie na pewno na zanieczyszczenie kałem ludzkim lub zwierzęcym. Rzadko rozmnażają się w wodach, wiec są dobrym wskaźnikiem rozmiaru i czasu trwania zanieczyszczenia. Enterokoki kałowe są zazwyczaj niechorobotwórcze, jednakże Enterococcus faecalis i Enterococcus faecium mogą wywoływać zachorowania u ludzi o obniżonej odporności, np. zapalenie dróg moczowych, zapalenie prostaty, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc.
Według Rozporządzenia Ministra Zdrowia bakterie te nie mogą być obecne w 100 ml badanej wody przeznaczonej do spożycia.
- Clostridium perfringens
Jest to gatunek bakterii beztlenowych, wytwarzających przetrwalniki (spory). Clostridium perfringens wchodzi w skład naturalnej mikroflory przewodów pokarmowych ludzi i zwierząt (zwłaszcza koniowatych) i dlatego uznawany jest również za wskaźnik kałowego zanieczyszczenia wody. Jednakże Clostridium perfringens jest również szeroko rozpowszechniony w środowisku naturalnym, występując w glebie, wodzie i ściekach.
Przyjmuje się, że obecność przetrwalników Clostridium perfringens w wodzie świadczy o bardziej odległym w czasie zanieczyszczeniu wody odchodami ludzi lub zwierząt.
Clostridium perfringens może wywoływać zatrucia pokarmowe (objawiające się m.in. ostrą wodnistą biegunką i bólami brzucha) oraz zakażenia ran nazywane zgorzelą gazową. Jest to martwica mięśni lub tkanki łącznej z wytworzeniem gazu, która nieleczona prowadzi do śmierci spowodowanej toksemią i wstrząsem.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia woda przeznaczona do spożycia nie może zawierać bakterii Clostridium perfringens ani jej przetrwalników (w 100 ml).
Aby zlecić wykonanie badania wody przeznaczonej do spożycia należy:
- Pobrać sterylną butelkę do badań mikrobiologicznych. Butelkę można pobrać w Laboratorium, które mieści się przy ulicy Mogielnicka 33 w Grójcu, od poniedziałku do piątku w godzinach: 8:00 – 16:00.
- Pobrać wodę do badań. Wodę do badań należy pobrać zgodnie z instrukcją, wydawaną wraz z butelką do badań mikrobiologicznych, dostępną również w wersji elektronicznej (https://fertico.pl/wp-content/uploads/2021/01/Instrukcja-poboru-probek-wody-do-badan-mikrobiologicznych.pdf) . Na wykonanie badań mikrobiologicznych potrzeba ok. 250 ml wody pobranej w sterylną butelkę, zaś na wykonanie badań fizykochemicznych potrzeba ok. 1,5 l wody pobranej w plastikową butelkę np. po wodzie mineralnej.
- Dostarczyć próbkę do Laboratorium. Próbki należy dostarczyć do Laboratorium w dniu pobrania.
- Wypełnić formularz zlecenia analiz wody.
Zapraszamy również do zapoznania się z ofertą analiz fizykochemicznych wody – https://fertico.pl/badania-fizykochemiczne-gleby-wody-tkanek-roslinnych/badania-fizykochemiczne-wody/